Viêm khớp: Những điều cần biết để tránh bại liệt khi về già

Viêm khớp là một trong những bệnh thoái hóa khớp phổ biến hàng đầu trên thế giới, ảnh hưởng tới khoảng gần 27 triệu người (ghi nhận tại Mỹ). Mặc dù nó không gây tàn tật nhiều như viêm khớp dạng thấp, nhưng nó xảy ra phổ biến hơn gấp 7 lần so với viêm khớp dạng thấp. Viêm khớp là một trong những bệnh được ghi nhận lại sớm nhất trong lịch sử nhân loại, nó được thể hiện ở xương xác ướp của người Ai Cập và người Châu Âu cổ đại cách đây hàng thế kỉ.

Vậy viêm khớp là gì?

Viêm khớp là sự rối loạn gây ra tổn thương và phá hủy tổ chức khớp. Theo tổ chức Y tế thế giới WHO đánh giá có hơn 80 % dân số mắc viêm khớp phải chịụ sự hạn chế vận động, 25% khác thì không có khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt quan trọng hàng ngày.

Viêm khớp, có thể xảy ra ở bất kì khớp nào trong cơ thể, thường phổ biến nhất là ở các khớp đùi, đầu gối, xương sống, hoặc có thể cũng xảy ra (nhưng ít hơn) đối với khớp bả vai, các khớp ngón tay, ngón cái hoặc ngón chân cái.

Những cơn đau nặng nề và sự rối loạn chức năng nghiêm trọng do viêm khớp gây ra là do quá trình viêm làm phá hủy, gây thoái hóa sụn, xương và các mô bao bọc xung quanh.

Thế nào là khớp bình thường và khớp bị viêm ?

Cấu trúc của một khớp bình thường bao gồm 2 hoặc nhiều hơn các xương đối diện nhau. Các xương này được ngăn giữa bởi một môi trường chứa đầy chất lỏng được gọi là khoang/ ổ khớp. Ổ khớp có chứa dịch khớp, dịch này giúp cho các khớp có thể chuyển động được linh hoạt. Một lớp màng sụn mỏng bao phủ ở mỗi đầu xương. Lớp sụn này giúp giảm ma sát giữa 2 đầu xương khi vận động. Đồng thời, nó giúp bảo vệ xương bằng cách phân tán và làm giảm các lực tác dụng lên đầu xương.

Trong viêm khớp, các sụn dần bị phá phủ và bào mòn, các xương dưới lớp sụn bị phá hủy, các mảnh sụn bị giải phóng vào dịch ổ khớp gây ra tình trạng viêm khớp. Sau cùng, xương có thể bị bào mòn, sụn khớp bị phá hủy và thoái hóa trầm trọng. Các xương mất đi lớp bảo vệ và bắt đầu ma sát vào nhau và gây ra những cơn đau đớn tột cùng, mà người ta còn gọi là đau thấu xương.

Viêm khớp có thể diễn ra vô cùng trầm trọng đến mức phải thực hiện các phẫu thuật thay thế khớp (khớp đầu gối hoặc khớp háng). Các phẫu thuật trên sẽ được tiến hành khi mà các liệu pháp điều trị bằng thuốc đã thất bại trong việc kiểm soát các vấn đề của viêm khớp. Sau phẫu thuật, bệnh nhân viêm khớp sẽ phải trải qua thêm hàng tuần, hàng tháng tuân thủ theo các liệu pháp vật lý trị liệu để phục hồi chức năng. Mức chi phí trung bình cho phẫu thuật thay thế đầu gối và khớp háng thường rất lớn.

Các yếu tố nguy cơ gây viêm khớp?

Cho tới nay, không một nguyên nhân riêng lẻ nào được nhận định là yếu tố nguy cơ gây ra tình trang viêm khớp. Thay vào đó, vô số những yếu tố được cho là có liên quan với viêm khớp và rất nhiều trong số đó có liên quan tới chế độ ăn và thói quen sinh hoạt. Một số các yếu tố nguy cơ gây viêm khớp được biết tới sau đây:

• Độ tuổi trung niên
• Giới tính nữ
• Người béo phì
• Hút thuốc (chỉ ở nam giới)
• Người châu âu (ít phổ biến hơn đối với người châu Á)
• Đã trải qua chấn thương khớp lớn/ nặng
• Tổn thương khớp nhẹ nhưng lâu ngày và tái lại
• Liên quan đến phẫu thuật khớp
• Các yếu tố về Gen

Trong các yếu tố nguy cơ trên thì yếu tố liên quan đến tuổi tác, yếu tố về gen, các chấn thương khớp do tai nạn là các yếu tố khó có thể thay đổi để ngăn ngừa viêm khớp. Ngược lại, các yếu tố liên quan đến chế độ sinh hoạt, lối sống như béo phì, hút thuốc là hoàn toàn có thể điều chỉnh được.

Biện pháp thay đổi chế độ ăn uống và lối sống phù hợp

Trong khi rất nhiều bác sĩ lâm sàng và bệnh nhân nhanh chóng lựa chọn điều trị bằng thuốc và phẫu thuật trong điều trị viêm khớp, thì có một số chiến lược “điều trị” không thuốc cũng mang lại hiệu quả trong giảm viêm và sự đau đớn cho bệnh nhân. Những phương pháp “điều trị” không thuốc được áp dụng hiện nay bao gồm giảm cân và tập luyện thể dục thể thao. Không phương pháp nào kể trên được ghi nhận là có thể điều trị triệt để được viêm khớp, tương tự như việc sử dụng các thuốc chống viêm, giảm đau nhưng bù lại, các phương pháp trên nếu được áp dụng hợp lý sẽ có hiệu quả và không có tác dụng không mong muốn nào.

1. Tập luyện thể dục thể thao

Tỷ lệ thành công: Chương trình huấn luyện sức khỏe được thiết kế riêng biệt nhằm tăng thêm sức khỏe cơ và tính ổn định của khớp, phương pháp này giúp giảm 80% sự đau và cải thiện đáng kể phạm vi vận động. Liệu pháp vật lý trị liệu chỉ ra khả năng cải thiện mức độ đâu và cải thiện chức năng trong 55 -58% bệnh nhân. Đồng thời, tập luyện thể dục thể thao cũng đi kèm với việc giảm cân.

Tác dụng không mong muốn: phương pháp này thì không mang lại tác dụng không mong muốn nào. Tuy nhiên, một lưu ý là việc thực hiện các biện pháp vật lý trị liệu cũng như tập luyện trên phải có sự tham gia của các nhân viên y tế để có thể đưa ra chế độ và biện pháp tập luyện phù hợp và tránh các chấn thương.

2. Giảm cân

Tỷ lệ thành công: Các nghiên cứu chỉ ra nếu giảm được 10 % trọng lượng cơ thể có thể cho thấy sự cải thiện chức năng khớp ở khoảng 28% bệnh nhân. Nghiên cứu Framingham chỉ ra thằng với mỗi 5,1 kg trọng lượng cơ thể giảm đi trong khoảng thời gian 10 năm thì sẽ làm giảm khả năng phụ nữ tiến triển bệnh viêm khớp gối đi 50%. Như vậy, kiểm soát vấn đề cân nặng giúp cải thiện các triệu chứng viêm khớp, làm ngăn ngừa khả năng hình thành viêm khớp ở phụ nữ. Không chỉ vậy, nó cũng giúp giảm nguy cơ mắc phải các bệnh khác như tiểu đường, huyết áp, tim mạch…

Tác dụng không mong muốn: Phương pháp này không có tác dụng không mong muốn. Tuy nhiên, giảm cân ở đây phải khoa học, không có nghĩa là nhịn ăn hoặc sử dụng các thuốc giảm cân.

Lời kết

Viêm khớp là một bệnh nghiêm trọng và ngày càng suy nhược nhiều hơn. Nó có thể gây ra cảm giác vô cùng đau đớn cho bệnh nhân. Ảnh hưởng suy nhược có thể kéo dài hàng năm, thậm chí hàng chục năm đối với bệnh nhân viêm khớp. Đó là lý do tại sao mà việc ngăn ngừa viêm khớp bằng cách duy trì một cân nặng khỏe mạnh mà hoạt động thể dục nếu có thể là vô cùng quan trọng.

Nếu bạn đã bắt đầu gặp phải vấn đề với viêm khớp, duy trì một chế độ ăn và lối sống khoa học lại càng quan trọng hơn. Có như vậy mới có thể giúp duy trì chức năng của khớp, đồng thời cũng giúp giảm đau và giảm viêm do viêm khớp.

Khi bắt đầu một chương trình tập luyện được thiết kế đặc biệt cho bệnh nhân viêm khớp, điều quan trọng là cần tuân thủ theo chỉ dẫn của chuyên gia y tế đủ trình độ (về vật lý trị liệu, thể dục thể thao …) Người bệnh không nên tự ý thực hiện các bài tập sai cách hoặc quá sức nến không muốn là tổn thương khớp trầm trọng hơn.

Với những người cần thêm những trợ giúp y tế cho tình trạng viêm khớp, bệnh nhân hoàn toàn có thể sử dụng thuốc hoặc phẫu thuật nếu cần.

Hy vọng rằng, bài viết này có thể cung cấp cho bạn một góc nhìn để đưa ra những quyết định điều trị phù hợp cho tình trạng bệnh của mình.